غیرت
نمیدانم تا به حال به مفهوم غیرت دقت کرده اید یا نه ، خیلی جالب است . یک چیزی است که چهارچوب تعریف شده ای ندارد به طور کلی اما در عین حال همه برای خودشان دارند یک چیزهایی.
برای ما و در شرایطی که ما زندگی می کنیم ، میتوانم بگویم نظرم این است که جهت سوء استفاده از ما تعریف شده است . اساسا یک چیزهایی هست که ما میدانیمشان نه از برای اینکه مهم هستند ، چون ما را قابل کنترل می کنند . مثل سوپاپ یا همچین چیزی هستند . مثل وطن پرستی ، مثل همین غیرت ، مثل وجدان . اینها خیلی هاشان مثل همین وجدان منافاتی با آزادی و شخصیت آدم ها ندارند ، اما گاهی برایمان از طرف کسانی که قرار است روی ما تسلط داشته باشند تعاریفی مطرح می شود و از طرق مختلف در ناخودآگاه ما ثبت می شود تا ما خدایی نکرده خارج از عرف و خارج از دستورالعمل قدمی برنداریم که خاطر عزیزان آزرده شود . این پاراگراف را جهت تعیین زاویه دید نوشتم .
برویم سراغ همان غیرت خودمان ، برایتان جالب نیست چرا غیرت اینهمه واژه ی مردانه ای است ؟؟ نه اینکه زنانه نباشد . اما دقت که کنید می بینید تاریخچه اش پر است از مذکران ، غیرت برادر روی خواهر ، غیرت شوهر روی همسر و مادر ، غیرت پسر روی مادر ، غیرت پسر روی دختر همسایه ، غیرت پسر روی دختر همشهری ، غیرت پسر روی دختر هم وطن!
تقریبا می توانم بگویم که خیلی کم پیش می آید واژه ی بی غیرت بین دو مونث رد و بدل شود .
اما چرا از نظر من این واژه و تعریف ، اضافی است . کمی که عمیق تر نگاه کنیم ، یکی از اهرم های کنترل ما استفاده از غیرت ماست ، و از آنجا که غیرت دامنه مشخصی ندارد میتوانیم به راحتی آن را تحت فشار بگذاریم ، مثلا لیلا حاتمی اگر در کشور خارجی در مورد مشکلاتی که برای انسان ها در کشور ما رخ می دهد حرفی می زند باید به غیرتمان بر بخورد !! این می شود یک نوع استفاده از اهرم کنترل غیرت . زمانی استفاده می شود که کسی کاری نکرده است که به ما بر بخورد ، اما لازم است که به ما حتما بر بخورد !
مثلا چطور غیرت شما اجازه می دهد خواهر یا مادرتان برود بین کلی مرد در ورزشگاه بنشیند . این یک عبارت دو سر باخت است که با واژه ی غیرت انگاه یک منفی را در پشت پرانتز دو منفی گذاشته ای . چرا دو سر باخت ؟ فکر نمی کنم لازم به توضیح باشد اما میگویم . وقتی می گویید چطور غیرت شما اجازه می دهد خواهرتان برود ورزشگاه میان کلی مرد ، اول از همه در اختیار خواهرتان دخالت مستقیم کرده اید ، یعنی غیرت ویژگی ای هست که به شما اجازه دخالت در اختیار و انتخاب دیگران را می دهد ! و دوم اینکه به تمام مرد های توی ورزشگاه توهین بزرگی کرده اید ، چون لابد قرار است مساله ای پیش بیاید که با غیرت آن فرد در ارتباط است و ما همه میدانیم چه مسائلی با غیرت افراد در ارتباط هستند و قرار است این مساله توسط افراد داخل ورزشگاه ایجاد شود . این توهین بزرگی است . اما میبینید که چطور واژه ی غیرت میتواند رخت آفیت بر تن این عبارت بپوشاند و هیچکس بر نخورد .
جالب نیست ؟؟؟ گاهی غیرت برای زمانی استفاده می شود که لازم است در موضوعی که لازم نیست به ما بر بخورد و گاهی زمانی استفاده می شود که در موضوعی که لازم است از برخورد جلوگیری کند!! هر واژه ای توانایی این حجم از کنترل گری را ندارد . شاید وطن پرستی که خودش یکی از انشعابات غیرت است در جایگاه بعدی قرار داشته باشد .
این بین شاید بگوییم غیرت ویژگی های مثبتی هم دارد ، مثلا باعث می شود با از افراد نزدیکمان مراقبت و محافظت کنیم ، مثلا باعث می شود اگر پسری می بیند دختری در حال آزار دیدن است برود کمک کند . مثلا باعث می شود مردی که معتاد است به خاطر غیرتی که روی همسرش دارد ترک کند . مثلا باعث می شود دختر ها و زن های ما در کنار ما احساس امنیت کنند . باید بگویم زارت ! اینها همه ویژگی های انسانی ما آدم هاست که تعدادی از ما داریم و تعدادی نداریم . اینکه ویژگی های مثبت انسانی و بدیهی را در واژه ای بگنجانیم آن واژه را به آپشن تبدیل نمی کند . ما همه باید از هر دختر دیگری که در خیابان آزار می بیند محافظت کنیم ما همه باید از هر پسر و مرد و زن و پیرزن و پیرمرد دیگری که آزار می بیند هم محافظت کنیم ، اینطور نیست که بگوییم اگر کردیم با غیرت هستیم و اگر نکردیم بی غیرت !! اینکه تعدادی ویژگی را در یک گروه بگنجانیم و برایش اسم بگذاریم باعث نمی شود آن گروه خود یک ویژگی باشد . در عوض تعریف غیرت باعث می شود ما به راحتی به دختری که نمیشناسیمش دست درازی کنیم . در عوض تعریف واژه ای به نام غیرت باعث می شود به زن آدم دیگری که نمیشناسیمش چشم داشته باشیم ، در عوض تعریف واژه ای به نام غیرت باعث می شود از خانه ی دیگران که نمیشناسیمشان و رویشان غیرت نداریم دزدی کنیم . در عوض تعریف واژه ای به نام غیرت باعث می شود خودمان را از بقیه جدا بپنداریم .
این مرز که بواسطه تعریف غیرت ایجاد می شود و ما با خودمان فکر می کنیم غیرت چیزی است که ما داریم و باید از آن محافظت کنیم یا غیرت دُرّ گران بهای وجود ماست و این حرف ها . این مرز فکری که ایجاد می شود باعث می شود فکر کنیم عده ای از عده ی دیگری جدا هستند . مثل یک در پشتی است که در مواقع حساس اجازه می دهیم افراد وارد افکارمان شوند و آن ها را هدایت کنند . مثل خیلی از تعاریف و تابو های دیگری که در فکرمان ایجاد شده است و یا ایجاد کرده اند و تبدیل به عرف و سنت شده اند .
فکر می کنم کافی است و منظور خودم را رساندم ، اگر قسمتی از آن ایراد داشته باشد قابل اصلاح است . ضمن اینکه این را می پذیرم که بررسی یک موضوع از تمامی جهات تقریبا کار غیر ممکنی است . پس سعی می کنم از زاویه ای که نشسته ام و به موضوع نگاه می کنم آن را توصیف کنم . و اگر بعد ها در زاویه ی دیگری چیز جدیدی از آن شکل دیدم به آن تعاریف قبلی اضافه کنم .
